,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

ღია ცის ქვეშ სხვა აქტივობების შესახებ

Moderators: Druides, ilia, Druides, ilia, Druides, ilia, Druides, ilia

ახალი თემის შექმნა
პასუხი თემაზე
User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 12:52

სათავის ფესტივალი
Image
Image
Image
Image

User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 13:00

ბაიარი და ქართული ჯილველოი

Image
ლელა გუნდარიძე (იუდუმ შაჰინი)
Image

User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 13:06

ფესტივალის შემდეგ ერთ-ერთ ულამაზეს სოფელს, ჩაქველთას ვესტუმრეთ.
მომნუსხველად ლამაზია ეს სოფელი.
აქაურების სტუმარმასპინძლობამაც მოგვხიბლა

სოფელი ჩაქველთა
Image

Image

Image
ჩაქველთას ასასვლელთან,ბებრის ციხე
Image

Image
მასპინძელი და სტუმრები
Image


User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 13:27

ოშკის მონასტრის გუმბათი
Image

User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 13:32

ერთ-ერთი წარწერა ოშკზე
Image

Image

Image

User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 14:08

Image

Image
Last edited by imerkhevli on 09 დეკ 2009, 14:16, edited 1 time in total.





User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 09 დეკ 2009, 22:17

ჩვენებურები 1 არხზე, ოთხშაბათს 22:00



User avatar
imerkhevli
მაწანწალა
Posts: 540
Joined: 21 ნოე 2008, 23:35
Contact:
,,ჩვენებურები'' ისტორიულ საქართველოში

Post by imerkhevli » 20 მარ 2010, 17:37

ჩვენებურების სოფლები.
წარმოგიდგენთ იმერხევის,შავშეთისა და მოჰაჯირი ქართველების სოფლებს.

Image იმერხევის სოფლები

ტარიელ ფუტკარაძე


1. ბაძგირეთი (ბაზგირეთი, ვაზგირეთი)
წარმოდგენილ სამ ფორმათაგან ძირითადია, ამოსავალია ბაძგირეთი, რომელიც მიღებულია ბაძგარეთი სიტყვისგან; ბაძგარეთ-ში გამოიყოფა ბაძგარ-ი სიტყვა და –ეთ- სუფიქსი: სულხან საბა ორბელიანის ლექსიკონში (ე.ი. ადრინდელ ქართულ სალიტერატურო ენაში) ბაძგარი აღნიშნავს "ეკლიან ბარდნალს"; თანამედროვე ქართულ სალიტერატურო ენასა და მის დიალექტებში (აჭარულში, ლეჩხუმურში, გურულში, იმერულში...) ბაძგარი აღნიშნავს: ბუჩქს, რომელსაც კიდეეკლიანი ფოთლები აქვს; აშკარაა ბაძგი ფორმაა ამოსავალი ბაძგარისთვის: ბაძგ-არ-ი, სადაც –-არ- სუფიქსი კრებითობის ძველი სუფიქსია, რომელიც ადრეულ ქართულში წარმომავლობისაც გამოხატავდა: ოპიზა -– ოპიზ-არ-ი; კრებითობის ფუნქციით –-არ- დღეს შემონახულია სვანურ დიალექტებში.
დროთა განმავლობაში, ბაძგ-არ- ფორმამ იმ ტოპონიმის ფუნქცია შეიძინა, სადაც ბევრი ბაძგარი (ბაძგი) ხარობდა, დისტანციური ასიმილაციით --- ბაძგერეთი --- (დისტანციური დისიმილაციით) ბაძგირეთი.
თურქული ენის გავლენით: ბაძგირეთისგან ძ-ს დეზაფრიკატიზაციით მიღებულია: ბაზგირეთი, რომლის ფონეტიკური ვარიანტია ვაზგირეთი.
როგორც წესი, -ეთ სუფიქსი აწარმოებს მრავლობითობა-კრებითობას, ან წარმომავლობას; ამჟამინდელ რაჭულ დიალექტშიც არის ამ ფუნქციით: ბიძ-ეთ-ი ნიშნავს ბიძაშვილებს... სხვა ქართულ კილოებშიც –--ეთ- აწარმოებს კრებითობას: გიორგ-ეთ-ი (გიორგის შთამომავლები), გოჩა-ეთ-ი (გოჩას შთამომავლები)... –ეთ- სუფიქსი აწარმოება ქვეყნისა და კუტხის სახელებს: სვანი – სვან-ეთ-ი, კახი – კახ-ეთ-ი და ასე შემდეგ. აქვე აღვნიშნავთ, რომ –-ეთ- სუფიქსის ფუნქციით ქართულში გვხვდება: -ენ-, -ან-, -ებ-; გვხვდება გაორმაგებული სუფიქსებიც: -ანთ- (შდრ.: ოთარა – ოთარაანთი, გიორგიანთი და ა.შ.
უბანი: გამიშეთი:
აქაც ფუძედ გამოიყოფა გამიშ-; -ეთ- კრებითობა-წარმომავლობის სუფიქსია.
გამიშ- შეიძლება იყო საკუთარი სახელი ქამუშ:ქამიშ (შდრ.: ქამუშა-ძე); შესაბამისად, ადგილის სახელი მომდინარე ჩანს ადამიანის სახელისგან და მიუთითებს მიწის კუთვნილობას ვინმე გამიშასადმი (ქამუშას)

2. დაბა
დაბა უძველესი ქართული სიტყვაა და ნიშნავს: ყანას, სოფელს, აგარაკს (ილია აბულაძე, სულხან-საბა, ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი...); საქართველოს ყველა კუთხეში გვაქვს დაბა ტოპონიმის სახით: დაბა, დაბანი, გარედაბა, გარ-დაბანი...
უბანი: დევაძეები (დევიეთი)
ადრინდელი ტოპონიმების –ეთ სუფიქსი ზოგჯერ შეცვლილია –ძე სუფუქსით, მაგ., აჭარაში იყო სოფელი დაჩ-ით-I, ახლა ჰქვია დაჩი-ძე-ებ-I; ასეთივეა დევი-ეთ-ი და დევაძეები. ვინმე დევა:დევი ერქვა მამაკაცს, რომლის სახელის მიხედვით გაჩნდა გვარი დევიენთი:დევიძეები:დევაძეები. ეს სახელი დაერქვა, ან განზოგადდა უბნის სახელადაც.

3. დასამობა
დასამობა: ჭირს ანალიზი, ვინაიდან დაკარგული ჩანს თავდაპირველი ფორმა; ფაქტია, რომ გამოიყოფა –-ობ-ა ქართული სუფიქსი. საძიებელია ამოსავალი ფორმა. სავარაუდო გზები: სამა არის – ცეკვა: საცეკვავო ადგილი? ხომ არ არის ამოსავალი ფორმა სამება?
უბნები: დავლათი:
დავლ-ათ-ი; -ათ- სუფიქსია; მისი ფუნქცია იგივეა რაც –ეთ- სუფიქსისა. დავლა კაცის სახელი უნდა იყოს. ას ფორმა არ უნდა აგვერიოს დოვლათი:დავლათი სიტყვაში, ვინაიდან, დობლათი:დავლათი ტიპპის სიტყვები ტოპონიმებად არ გვიდასტურდება. დავლათი – თავდაპირველად იყო დავლას კუთვნილი მიწა, რომელიც შემდეგ იქცა უბნის აღმნიშვნელად. არ გამოვრიცხავ, ამოსავალი იყოს დოლი:დავლი, ვინაიდან, შეიძლება ამ უბანში ჰქონდათ ბევრი დავლი:დოლი და სახელიც აქედან შეერქვა;
ბრილი: ბრილი სოფელია შუახევის რაიონშიც. გამოიყოგა ბრ- ფუძე დ ილ- სუფიქსი.
ნიოლეთი: აქაც გამოიყოდა –ეთ- სუფიქსი. ნიოლ- შეიძლება მოდიოდეს ნიორ-ისგან: ნიორ-ეთ-I; აქაც დასაშვებია ადამიანის სახელი ნიოლა:ნიორა:ნიოლი, შესაბამისად, ადგილს კაცის კუთვნილობის მიხედვით დაერქვა.

4. დიობანი
დიობანი: ჩანს კომპოზოტია: დიდი უბანი --- დი-ობანი; მარცვლის დაკარგვა გრძელ ტოპონიმში მოსალოდნელია. დიობანი არამხოლოდ სოფელია იმერხევში, არამედ სოფელ იფხრევლში არის საძოვარი დიობანი, სოფ. დასამობში კი არის ღელე დიობნის ღელე --- დიობნიღელე, ხოლო სოფელ წყალსიმერში გვაქვს – მთა – დიობნიოწვერი.
უბნები:
ქოქლიეთი: საკუთარი სახელი ქოქელა; აქედან: ქოქელაეთი ---
ქოქლეეთი --- ქოქლიეთი; შდრ.: იმერხევულში, აჭარულსა და მესხურში ბუნებრივია: ხე-ებ-ი --- ხიები, კიბეები --- კიბიები...
წიქრეთი (წიქრაძე): აქაც: ადამიანის სახელისგან ნაწარემოებია გვარი: წიქარა:წიქრა --- წიქრაეთი --- წიქრეთი, წიქრაძე
კუმლიეთი: საკურარი სახელი კუმლა: კუმლა-ეთ-I -- კუმლიეთი
ყუმაშეთი: ყუმაშ-ეთ-ი
ციალეთი: ციალ-ეთ-ი
ობნიეთი: ობანა: ობნაეთი:ობნეეთიუ:ობნიეთი
ჯირიენთი: ჯირა:ჯორა; ამოსავალი შეიძლება იყოს კაცის სახელი ჯორა: ჯორაენთი: ჯ-ს მეზობლად მოსალოდნელია ო-ს პალატალიზაცია (მით უმეტეს თურქულის გავლენის ველში!) ჯირაენთი: ჯირიენთი: ჯირი-ენ-თ-ი; შდრ: ოთარა-ან-თ-I

5. ზაქიეთი: ზაქია: ზაქა კაცის სახელისგან: ზაქაიეთი ---ზაქიეთი
უბანი: ელიაწმნიდა: წმინდა ილიას სახელობის ეკლესიის მიხედვიტ ამ უბანს დაერქვა ელიაწმინდა. ასეთი სოფლებია მრავლადაა საქართველოში: ანდიაწმინდა, ელიაწმინდა, გიორგიწმინდა და სხვა. შდრ. იმერხევშია სოფელი არდიასწმინდა (სოფლის უბანი და საძოვარი სოფელ ჩიხორში), რომელიც მომდინარეობს ანდრიაწმინდა სახელისგან.

6. ზიოსი: შდრ.: შინდისი, სხვილისი... ფუძეა ზიო; -ს-ი ნათესაობითის ბრუნვის ნიშანია, რომელიც მიუთითებს კუთვნილობა-წარმომავლობას: ზიო:ზია საკუტარი სახელია, მისგან ქართული ენის წესებით მიღებულია ზიოსი.

7. ივიეთი (ივეთი): აქ ფუძეა ივ, -ეთ- სუფიქსია; ივ შეიძლება მოდიოდეს ავი სიტყვისგან: ავეთი: ევეთი --- ივეთი

8. იფხრევი (იფხრეული): მსჯელობა შეიძლება ორი მიმართულებით:
იფხრ- შეიძლება იყოს იმერხევი; იმერხევ- ფუძის ფონეტიკური ვარიანტია იფხრევი: : იმერხევი --- იმრხევი ---იმხრევი --- იფხრევი;
შესაძლებელია სხვა გზის დაშვებაც: იმერხევში დასტურდება ტოპონიმები: იფხრანა, იფრანა, იფხრევანი და იფხრევლი. ეს გვაფიქრებინებს, რომ ცალკე გამოსაყოფია ფუძე იფხრა, რომლის მნიშვნელობა საძიებელია. ის შეიძლება დაუკავშირდეს ძველი ქართულის იფქლი სიტყვას, რომელის არის ხორბალი, ნაყოფი, ფქვილი; შესაბამისად:
იფქლ-ევ-ი --- იფხლევი --- იფხრევი: ფონეტიკურად დასაშვებია ქ:ხ მონაცვლეობაც და ლ:რ მონაცვლეობაც.
უბანი: იმნაძე
იმნაძე ცნობილი გვარია გურიაში.

9. მანატბა: მანას ტბა; მანა – - საკუთარი სახელი

10. სურევანი (სურებანი): იმერხევში გვაქვს აგრეთვე სვირევანი; უ და ვი ერთმანეთს ხშირად ენაცვლება ქართულში: კვირა – - კურა; წვიმა – - წუმა, აწუე – აწვიე ... ძირითადი ფუძეა სურ-; შდრ.: გურიაში გვაქვს სოფელები: ზემო სურები; თავსურები, შუა სურები... იმერეთშია სოფელი სვირი.
უბნები: კუთალ-ეთ-ი,
დავით-ეთ-ი,
ორივე სიტყვაში –ეთ სუფიქსი დაერთვის საკუტარ სახელს; დავითეთი – დავითის კუთვნილი ადგილი; კუტალეთი – კუტალას (ზოგან მეტსახელია) ადგილი.

11. უბე; უბე (ტანსაცმლის ნაწილი, ზღვის უბე, კუთხე) სოფელს სახელი შეიძლება დარქმეოდა გეოგრაფიული ადგილმდებარეობის გამო.
უბნები: კულულ-იენთი, იბის-იენთი, გორგვ-იეთი, ჭივ-იეთი, კოვ-იეთი, კორტოხ-იენთი, ილემ-იენთი
უბნების სახელები მიკროგვარებზე (მეტგვარებზე) მიუთითებს: -იანთ- და –იენთ- რთული სუფიქსები ბევრ ქართულ კილოში გვხვდება. -იენთ- ვარიანტი დასტურდება მესხურში, აჭარულში, იმერხეულში...

12. ფხიკიური (რაბათი)
-იურ რთული სუფიქსი ქართულში ხშირია: ცა – ც-იურ-ი; მზე – მზიური, ტყე – ტყიური... სავარაოდუდ, ფხიკ ადამიანის სახელია.

13. ჩაქველთა
ჩაქაველ-თა: -თა სუფიქსი კუთვნილებას აღნიშნავს. ჩაქვი დაბაა საქართველოში.

14. ჩიხორი.
ჩიხ-ორ-ი; ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონის მიხედვით, ჩიხორი ნიშნავს ქვედა წელს – ქვედა ნაწილს. ჩიხ-ორ-ი ასევე სეიძლება იყოს ჩიხებიანი ადგილი.
უბნები: თეთრაქეთი: თეთრა-ქედი: თეთრი ქედი;
ანდრიაწმინდა – წმინდა ანდრიას სახელობის ეკლესიის მიხედვით სოფელს დაერქვა ანდრიაწმინდა
წითელაძე: გვარი წითელაძის მიხედვით წარმოქმნილი ტოპონიმია.
ლიბანი: სულხან საბასთან ლიბანი მთის სახელია. ლიბანი ძველი სახელია, არის მცენარის სახეობაც, ქვეყნის სახელიც...
გიგიეთი: გიგ-იეთ-ი,
ჭედრიული: ჭედრ-იულ-ი; შდრ., ჭედრა-ულ-ა საძოვარი ადგილი სოფ. დიობანში. ფუძედ გამოიყოფა ჭედრა. ჭედრა ალბათ უკავშირდება ჭედ-ვ-ა ზმნას; გამორიცხული არ არის ამოსავალი იყოს: ჭედილა – ცხვარი:
ჭედილა-ურ-ი – - საზოვარი ცხვრისა.

15. წეთილეთი (აგარა):
ამოსავალი წითელეთი დამახინჯებულია. –ეთ- სუფიქსია.

16. წეფთა (უსტამისი) – წეფ-თა ადგილი.

17. წყალსიმერი
წყალს-იმერ-ი წყალს გადაღმა ადგილი.
უბნები: შოლტისხევი,
შოლტის ხევი: სწორი ხევი, ხეობა
ბზათა: ბზა –თა: ბზებიანი ადგილი

18. ხევწვრილი
ხევი წვრილი
უბნები: ბალთიეთი,
ბალთ-იანები: ბალთიანი – კაცის მეტსახელი.
გო იანთი: გოია – ადამიანის სახელი; გოიანთი გოიას შთამომავლები;
აბრამიანთი - აბრამის შთამომავლები;
მიხეილყმიანთი – მიხეილის შთამომავალთა ყმის შთამომავლები; მიხელთ ყმა: მიხელთ ყმის მემკვიდრენი.
მეგრელიანთი – სოფელში დასახლებული მეგრელის შთამომავლების უბანი.
ჯმუხიანთი – ჯმუხას შთამომავალთა უბანი;
რევაზიანთი – რევაზის შთამომავალთა უბანი

19. ჯვარისხევი
ხევი სადაც იყო ჯვარი; შესაძლებელია, ხევის სახელდება მომხდარი იყოს ჯვართან მიმსგავსების გამო.

წყარო: http://www.chveneburi.net

ახალი თემის შექმნა
პასუხი თემაზე

FORUM_PERMISSIONS

You cannot post new topics in this forum
You cannot reply to topics in this forum
You cannot edit your posts in this forum
You cannot delete your posts in this forum

ახალი წერილი ახალი წერილი    ახალი წერილი არაა ახალი წერილი არაა    ანონსი ანონსი
ახალი წერილი [ ცხარე ] ახალი წერილი [ ცხარე ]    ახალი წერილი არაა [ ცხარე ] ახალი წერილი არაა [ ცხარე ]    თვალშისაცემი თვალშისაცემი
ახალი წერილი [ დაკეტილია ] ახალი წერილი [ დაკეტილია ]    ახალი წერილი არაა [ დაკეტილია ] ახალი წერილი არაა [ დაკეტილია ]