პირველად 2001 წელს ავედი აბულზე. ივლისში. ჯერ მცირე აბულის ციხეზე. ჯავახეთშიც პირველად მოვხვდი მაშინ,სტუდენტური ექსპედიციით და ჩემთვის სრულიად უცხო პლანეტა აღმოვაჩინე - პლანეტა ჯავახეთი. ახალქალაქიდან დავუარეთ ჯიპით.საშინლად ცუდი გზა იყო,იმდენად ცუდი,რომ ასული არ ვიყავით,უკვე იმას ვფიქრობდით,უკან როდის დავბრუნდებოდით. საშინელი ქარი უბერავდა და დიდად აღფრთოვანებული არავინ იყო ამ გასვლით,თუმცა,წინა ექსპედიციელებმა ყურები ამოგვიჭედეს აბულზე მონაყოლით.
მთაზე ავედით და პატარა ლექციაც მოვისმინეთ,თურმე 4000 წლის წინ აქ ხალხი ცხოვრობდა,ქალაქი იყო,ცოვრება დუღდა და ამბები ხდებოდა. პირი დავაღე. ვიღაცამ ახსენა,უკან დიდი აბულის მთაა,ჩამქრალი ვულკანიო. ჩვენი დისლოკაციის ადგილიდან არ ჩანდა დიდი აბულის მთა და სანამ ჯგუფი ქვებზე დახოხავდა და დოლმენებსა და ჩემთვის უცხო სიტყვებით ლაპარაკობდნენ,რამდენიმე მოხალისე პარტიზანი ციხის მოპირდაპირე მხარეს ავძვერით უკეთესი ხედის ნახვის იმედით და მანდ დავინახე ის
მსგავსი რამ არც სვანეთზე და არც ხევსურეთზე არ დამმართვნია,გული შემიფრთხიალდა,სუნთქვა შემეკრა და შემიყვარდა
ისეთი ფერი ჰქონდა! ფერი კი არა,ფერები. ვიდექით და ვუყურებდით ხმისამოუღებლივ. ფერებს წამისუსწრაფესად იცვლიდა,ოქროსფერიდან ვიდრე მუქ ვარდისფრამდე,ისეთი იყო,ისეთი!
მოკლედ,რაღა გავაგრძელო და 1 კვირის თავზე 4კაციანი ჯგუფი დიდი აბულის გზას დავადექით.მანქანა ზედ ძირამდე მივიდა,ეხლა უნდა გვევაჟკაცა და სანამ მზე ძალიან დააჭერდა,ასვლა მაინც უნდა მოგვესწრო. დილის 8:00ზე გადავიწერეთ პირჯვარი,ავიკეცეთ კაბის კალთები და ჰაიდა!
გზად საუბარში,მასპინძელმა კი თქვა,რომ აბულზე ასვლა გამოცდილ მთამსვლელებსაც უჭირთო. აი,რაში ყოფილა საქმე - დიდი აბული ჩამქრალი ვულკანია და მისი ამოფრქვევის თეორიული შანსიც არსებობს თურმე
შესაბამისად,ვულკანურ პლატოზე მდებარეობს ეს მთა. თითქმის მთელი მთა მორენული მასალით (ქვა-ქვიშა-ღორღითაა) დაფარული,რაც მთის გამოსხივებასთან ერთად სიარულს ართულებს. მოგვიანებით,მცირე აბულზე აღმოვაჩინე,რომ იქ მუდმივად "სხვა" ამინდია,შეიძლება დაგათოვოს,სამჯერ გაწვიმდეს,გაგაშროს,შტორმში მოყვე,წნევამ აგიწიოს,თავი აგტკივდეს,მუხლი მოგეკვეთოს და ა.შ. ზოგჯერ საათი და კომპასიც ურევს და მეტალის ჭურჭელს სულ რაწკუნი გაუდის,სადღაც კოსმოსში,მისტიურ მარსზე გეგონება თავი. დიდ აბულზე ადგილობრივი ჯავახებისგან გამიგონია,ღრუბელი მოდიოდა და აბულმა "არ გამოუშვა,მიაბრუნაო". აბულის მთაზე თოვლით ანგარიშობენ ზამთრის დადგომას და გაზაფხულზე თესვის დაწყებასაც. ლეონ მელიქსეთ-ბეგი წრს,ივანე როსტომაშვილისგან გამიგია, 19 საუკუნეში დიდ აბულზე ქვის კაცუნა მდგარაო. ეხლა აღარაფერი არაა,გარდა სიმაღლის ნიშნულისა და ქვების გროვისა,სადაც შიგადაშიგ სომხური დროშა შეიძლება დაგხვდეთ ჩარჭობილი. აბულზე მეორე ამბავსაც ჰყვება ილია ალხაზიშვილი,რომელიც ჩემმა ვარგაველმა მასპინძელმაც დამიდასტურა შარშან. "...ახლა მივიხედოთ აღმოსავლეთისაკენ. აგერ ხოლმი,ჯგუფი 6 ვარსკვლავისა,თანავარსკვლავედი კუროსი,ძლიერ მაღლა,ცის გუმბათის შუამდე ამოსულა და სამხრეთისკენ გადახრილა
ზაფხულის პირზე,როცა საქონელი საძოვრად გაჰყავთ, ხალხი ძლიერ არიდებს საქონელს ხომლის ამოსვლას. - ხოლმი დაჰკრავსო. ამიტომაც,გამოცდილნი მწყემსნი ხომლის ამოსვლის წინ,სადმე ღელეში ჩარეკენ ცხვარს,რომ გორას მოაფარონ,ხომლს მოარიდონ.
როგორც ჯავახელმა მწყემსებმა ამიხსნეს, მხოლოდ 3 დღე არის საშიში - თიბათვის 7,8,9. ამ რიცხვებში ხომლი აბულის მთასთან ამოდის და უეცრად ცეცხლის ალივით ამოვარდებახოლმეო. ამ დროს საქონელს თუ სხივები დაჰკრა,გააფუჭებსო. თუ თქვენს ახორს (თავლას) სანათური აღმოსავლეთისაკენ აქვს,საჭიროა ცხენიც მოარიდოთო. ხომლდაკრული ცხვარი ჯანზე ვეღარ მოდის,რაღაცნაირ მუწუკებს აყრის ტანზე,ჯანდაკდება და მატყლიც ცუდი აქვსო. როცა ვაჭარი მატყლს იწუნებს,ამბობს,"ხომლის ნაკრავიაო" მე პირადა ხომლი სრულყოფილად არ დამინახავს,უფროსწორად არ ვარ დარწმუნებული,ის,რაც მე დავინახე,ხომლი იყო,თუ მთვარე,ყოველშემთხვევაში რაც ვნახე,ძალიან შთამბეჭდავი კი იყო.
დიდ აბულზე ასასვლელი ერთ მარტივი გზა არსებობს,ფაქტობრივად ბილიკია,რომელიც ბიძინა გუჯაბიძეს და მის მეგობარ მთამსვლელებს გაუჭრიათ,თუ არ ვცდები 2010 წელს. ამ ბილიკს თუ მიაგენი,ბევრად იოლდება ასვაც და ჩამოსვალც. მე პირადად,პირველ ასვლაზე 2 სათი დამჭირდა,ჩამოსვლაზე დაახლოებით 1 საათი,არც კი. სამაგიეროდ დაღლილი და გასავათებული მთის პიკზე რომ გადაითხლიშები,ამ სიტყვის სული მნიშვნელობით და შენს ფეხქვეშ გადაშლილ ტოპოგრაფიულ რუკას გადახედავ,ალაგ-ალაგ ჩაკერებული ლუურჯი ტბებით,შეიძლება სიხარულით სუნთქვა შეგეკრას,გული გაგისკდს და იქვე მოკვდე და წამითაც არ ინანო!
მე პირადად არ მოვმკვდარვარ,იმიტომ რომ კიდევ ბევრჯერ,ძალიან ბევრჯერ ავალ დიდ აბულზე,ყოველ წელს დაველოდები ჩემს პაემანს და რაც არ უნდა მეჩხუბებოდნენ,რომ როგორ შეიძლება წელიწადში რამდენჯერმე ერთიდაიგივე მთაზე ასვლა,მაინც ავალ და ისევ ისე დაველოდები ივლისს,როგორც სატრფოსთან შეხვედრის წამს!
ყველაზე მაგარი ამბავი კი ეხლა უნდა გითხრათ
მოკლედ,ფოკასა და ასფარას შორის არის ასეთი სოფელი - ვლადიმიროვკა,იგივე მახარონი,საიდანაც დიდი აბულისკენ მიმავალი გზა გადადის ახალქლაქისკენ. ამ გზის შუაში ერთ მონაკვეთია,სადაც ზუსტად დიდ და მცირე აბულებს შუა აღმოჩნდები. მანდ არც ნიშნული დგას რაიმე,ვერც კილომეტრებით დაიანგარიშებ,მანქანა თავისით გაგიჩერდება. ხოდა,უნდა გადმოხვიდე,შეხედო დალოცვილ აბულს,გემრიელად ჩაისუნთქო და ყველაზე სანუკვარი სურვილი ჩაიფიქრო! იმენა სტალკერია რა! ეგრევე გისრულდება! ოღონდ რაც არ უნდა ჩაიფიქრო,იმას აგისრულებს,რაც გულის სიღრმეში ყველაზე ძალია გინდა,ძალიანძალიან და უნდა გჯეროდეს. ხოდა ტრადიციად გვექცა,მე და ჩემი ამხანაგები როცა გავდივართ ამ გზას,წინასწარ ვემზადებითხოლმე რიტუალისთვის და ჯავახეთით პირველად დაწამლულებსაც ვაგიჟებთხოლმე. წლევანდელი 2 სურვილი უკვე ახდა
ეხლა თქვენი ჯერია!
